کارشناسان علوم ارتباطات از شایعه به عنوان طفل نامشروع افکار عمومی یاد می کنند. از آنجا که افکار عمومی یکی از حیاتی ترین و پایدارترین مفاهیم در علوم اجتماعی است و نقش رسانه ها در تنویر و جهت دهی به آن بسیار حایز اهمیت است، در ادامه شرایط کاربردی افکار عمومی و رسانه ها را در شکل دهی و مقابله با پدیده شایعه مورد بررسی قرار می دهیم؛ طبق اظهار نظر محققان، در فرآیند شکل گیری افکار عمومی، سه عامل مجرای ارتباطی (تلفیقی از رسانه های جمعی و میان فردی)، موضوعات و رویدادهای پیرامون و عموم وجود دارد. نقش رسانه های جمعی در پالایش و جهت دهی به افکار عمومی، از طریق انتخاب و ارایه رویدادهای اجتماعی و اطلاع رسانی مطالب و موضوعات جامعه، اهمیت بسیاری داشته و خود به عنوان ابزاری برای جلوگیری از اشاعه و ترویج شایعه مطرح می باشد. مسایل پیرامون جامعه، هنگامی که از طریق رسانه ها بازتاب پیدا می کنند، نوعی ارتباط و کنش متقابل میان مردم پدید می آورند. مردم درباره موضوعی نسبتا عام و مورد علاقه به بحث و جدل پرداخته و سرانجام به نقطه داوری می رسند. این مطلب در صورتی عاری از اشکال است که عموم مردم بتوانند با دسترسی راحت به مدارک مستند، در مورد حقیقت داشتن خبر به قضاوت بپردازند. مسوولیت رسانه ها در قبال شایعه: وظیفه اصلی رسانه ها در برابر افکار عمومی، راهنمایی و هدایت افکار به سوی حقیقت و در مقابله با شایعه، آفت زدایی خبری و جلوگیری از سم پاشی خبری می باشد. به مفهوم روشن تر مسوولیت اجتماعی یک رسانه، آن را موظف می کند که با آگاهی و اطلاع از نتایج مخرب این حرکت، حداکثر توان خود را در مبارزه با شایعه به کار گیرد، چرا که گفتیم هدف اصلی رسانه، انتشار به موقع و مداوم اخبار صحیح و مورد تایید مقامات رسمی یا دولتی به منظور بی رنگ کردن شایعه مشخص است. رسانه با تشخیص تفاوت ها می تواند اهداف و شیوه های انتشار شایعه را دریافته و با بررسی بیشتر به مقابله با آن بپردازد. اما آنچه که مسوولیت اجتماعی رسانه را در مقابله با شایعه حساس تر نشان می دهد، این است که حس مسوولیت پذیری در یک رسانه تا چه میزانی برانگیخته شده باشد. به این معنا که رسانه حس کند در برابر هر واقعه و انعکاس صادقانه آن نسبت به افکار عمومی، مسوول می باشد. پیشرفت روزافزون کمی و کیفی رسانه ها، تعهدات اخلاقی و اجتماعی (صنفی) را برای دو طرف معادله وسایل ارتباط جمعی، یعنی مطبوعات و مخاطبان به دنبال داشته است. یک رسانه باید با تسلط بر ویژگی های تمام اقشار فکری جامعه (که هر کدام دارای زیرمجموعه و از نظر میزان تاثیر پذیری دارای شدت و ضعف هستند)، به نحوی به ارایه اخبار بپردازد که جریان فکری خاصی را القا نکند. ضرورت بررسی مسوولیت اجتماعی رسانه ها در مقابله با شایعه هنگامی برجسته و ممتاز می شود که جامعه با موضوع خاص و فوق العاده مهمی روبه رو باشد. در این وضعیت، اخبار حوادث داخلی که از سوی رسانه های بیگانه به سمت یک جامعه یا کشور خاص ارسال می شوند، دارای سمت و سو و هدف به خصوصی است، لذا در گزینش و پردازش اخبار دریافتی، باید هشیاری و درایت کافی به خرج داد. البته سطح درک و شعور اجتماعی مخاطبان نیز در روند شکل گیری مسوولیت اجتماعی رسانه در مقابل شایعه بسیار مهم است، چراکه بالا بودن فهم اجتماعی مردم، فرایند بیان واقعیت ها را برای رسانه ها ساده تر می کند. متاسفانه برخی از جریانات هدفمند خبری توسط بنگاه های سخن پراکنی و با استفاده از شیوه های مختلف خبرسازی از جمله به نقل از فلان خبرگزاری یا روزنامه یا به گفته منابع آگاه یا منبعی که نخواست نامش فاش شود ، همیشه به نحوی خود را از انگ و برچسب شایعه سازی یا دروغ پراکنی خلاص می کنند. در این شرایط، مسوولیت یک رسانه متعهد در برابر شایعه مشخص می گردد. مسوولیت اجتماعی رسانه ها در جوامع مختلف به دلیل تفاوت خط قرمز مطبوعات با یکدیگر متفاوت است. با این حال در جوامع دموکراتیک سعی می شود با استفاده از قوانین صنفی، کیفیت مسوولیت اجتماعی و صنفی خبرنگاران در برابر شایعه تبیین گردد. اغلب دیده می شود که در این کشورها مسیله مقابله خبرنگاران با شایعه و شایعه پراکنی همچون اصول دموکراسی رعایت شده و جدی گرفته می شود و برای آن همچون امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور ارزش قایل هستند. ولی در کشورهای غیردموکراتیک و عمدتا نظامی و دیکتاتوری، اصل شایعه و شایعه پراکنی از اصول اساسی دوام و بقای این گونه حکومت هاست و اگر گاهی روزنامه نگاران برحسب وجدان کاری و اخلاق حرفه ای در صدد خنثی سازی و افشای اصل خبر باشند با مشکل روبه رو می شوند. باید به این مسیله توجه داشت که اگر رسانه متعهد نسبت به جریان های فکری مخالف و موافق وضع موجود جامعه آگاه و هشیار نباشد، در انعکاس اخباری که هدفمند و مغرضانه به سوی او ارسال می شود، دچار قضاوت اشتباه شده و ناخواسته وسیله ای برای رسیدن شایعه سازان به اهداف شان می گردد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: